opîkiskwewina kihchtwâwisiwin Pope Francis, Iqaluit

ami niwahkomâkanak, miyo takosin!

Nitatamiskaw awa Governor General, êkwa kakiyaw kiyanaw, nitêh ohci. nimiyawâten ôta ka wichewiyan ninanâskomon kipìkiskwewin ê-miyotôtâweyik, êkwa ohci kinikamowina, kinîmhitowiniwa êkwa kitocikêyik, mistahi nimiyowaten!

Moya osam kayas, atiht kikî-nitotahtinawaw, ê-kî-kiskinohamâkosiyik kisknwahamâkêwikamkohk. kinanâskomitinawaw sohkeyihtamihk ê-wîhtamihk kitacimowina êkwa ka wihtamihk mistahi kiwiskahpinewin. ôma kîhtwam nikiskisomikon êkwa nepewihon ka itamahcihiwan tânitahto pîsim. anohc mîna, ôta ôma, ki-nohte wîhtamatinawaw metoni nimihtâtaten êkwa nikwechihkemon poneyihtamowin ohci macâtisiw mayinikewin ohci namôya poko atiht pâhkwayamihâwak kakî wîchitacik oyasowewina ka kisihtwawin kayenikewin êkwa kakî maskamecik kaskihtâmawina ôta ôhi kiskinwahamâkêwikmikwa. nikiskisomikawin âcîmowin ohci kihtehayah, ka wîhtak ê-kî-katawasit ahcâhk pihcâyihk nêhiyâw peyakohewamak pâmayes osihitak kiskinwahamâkêwikmikwa kîwîtam ispihk, okihtehayima, onîkihikwa êkwa otawasisima mâmawi kî-miyo-wîcêhtocik, mekwâc ka sekwahk, ispihk mana piyesisak ka nikamocik wasakan okâwîwawa. maka sisikoci – itwe- poni-nikaocik: peyakohewamak kikî pikonawak, êkwa apiscâwâsisak ki-otinawak wâhyaw ohci wikiwahk sipwehtahicik pipon kî-pakîtin misiwê ita.

ôhi âcimowina taskoc ôma âhtwana; mîna osihicikeymakan kwaatakohon. wawis, kîspin kiwichikanaw ohci manito opîkiskowin êkwa owiyasîwêwin: "mistahî iteyihtemik kotâwîw êkwa kikâwawîw, ka kinwâwa kisikawa êta askîhk ka ita kimanitom kise manitou kameyisk" (Ex 20:12) tapwe mâskôc itahkon mihcêti ohci kiwahkomâkanak; kî-wanihomakan ispihk awâsisak kakî otinîcik ohci onîkihikowawa êkwa opeyakoskanesiwak kî-isinakwan ka kostamihk êkwa pîtosi askîy. kakî tôtamohicik kiskisohowin ohci kihci masinahikan âcimowin, awa kwasyask nâpew Naboth (cf. 1 Kings 21), namôya ê-nohtê mekit sôminkistikan kakî meyit ohci aniskac wahkomâkan ka tipêyihcikêcik, pokwey isi ka itotamihk ka maskamacik ohci wiya. êkwa osam mistahi niteyihtenan tôtamakaki opîkiskwewin Jesus anihi ka kakepâtisicik êkwa maceyimacik aphô aniki ka apisîsicik (cf. Mt 18:6, 10). tansi isi macâtisiw ka pikonam peyakoskân ka wîcehikocik nîkihkomâwak êkwa awâsisak, ka pikonakohk sohkahk wahkohtowin, ka mâyitôtâwacik êkwa kakepâcîmacik ka apasisicik!

ami nototemak, ôta kitayanaw pakoseyimowin ka miyo-nôcihtâmak kiki ôma pimohtêyak ka nanâtawihoyak êkwa ka miyo-wicehitoyak, ka wihcihokoyak kisê manito, ka wichihikonaw ka wâsakotenikatek tansi ê-kî-ispayihk êkwa yahkotîtan neyâk ohci ôma kakî kaskkitèwak. ka isi apihkonikatehk wantipiskahk, ôta mîna, kakî nakiskâtoyak iskweyahk niski-pîsim, kiwâsaskotenawaw qullig. namôya poko mîna qullig kî-wâsaskotenikew mekwânohk ê-kî-pipon tipiskahk, mîna kî-nâtamakew isìhtaht ê-kî-sopwêtaht. ômis isi, poko nitaweyihtakwak ka pimatisihk. aphô anohc, ôma wâsaskotenikan katawasik chahkipehike pimatisiwin, ka sâpwâsetek êsi pimatisihk namôya tipiskanohk kiyahk tipiskaki. anima êyikohk kiya, kakîtom ka âcimoweyin kipimatisiwin namôya wîkac ê-ponipayihk ê-tapitow wâsaskôtek êkwa namôya awîyak kakî âstawehinam.

mistahi nitatamihiwin ôma tawaw ê-yâyan ôta Nunavut, pehcayihk Inuit Nunangat. nikakwe tâpinâkoskan, ispihk kakî nakiskâtoyak Rome, ôhi misiweskamik ka-pê-âyahihk kayas ohci êkwa totahk môya wîhkâc ka wìkiwak ôta. kî-pê-sakitanawaw ôhi askîya, manâtcitayihk, kasispowihewek êkwa yahkakihitayihk âsonamek, âniskac isi âniskac, taskoc ka isi manâcihicik kikihtehimawak, kehcinahiweyak kohpikimakahk êkwa kanaweyitamahk askîy. itakon miyawasik wahkomitowin tastawac kiyawaw êkwa ôma askîhk ka wîkeyihk, âniskac osâm sohkan êkwa kwaskwepayin, êkwa naskomowinawaw ohci katawasisik wâsaskotenamihk tapitaw tipiskanohk tahwawakaskewik. maka ôma askîy, taskoc pêypêyak kiyawaw êkwa pêypêyak ayisiyinow, nesowan, êkwa poko kanaweyihitamak. nakateyimowin, kiskinwahamakewin êkwa kiskeyitamihk tanisi kanaweyihitamihk; ôma ka astoskatakihkn ôskyak wâswîs kîspin, sihtoskakohk isi nâspitôtawacik okihtehayimowawa, tîposihk! nakatokeyak askîy, nakatohkey ayisiyiniwak, nakatokey kakî isi pimâtisiyihk.

Ninohê-pîkiskwatawak kiyawaw, Inuit oskâyak, tansi ôma ashîy nîkân êkwa miyikosiwin ohci kayas ayisiyiniwin. kiwihtamatonawaw, opîkiskwewines omasinahikew: "anima ka astakimakwekohk kohtâwîmâwak, nîkân kaskîtamasowin pâmayes ka tipayitamon" (GOETHE, Faust, I, Nacht). môya êkohk kawî pimatisiyan ohci kayas kîkwaya, maka poko kaskeytamasoyan anima kakî miyikosowin. kâya kostâchi, ekospik, âhkam nitohtawik mâmawi kakiyaw kihtehayak, âkwaskitinamon kayas ohci kîkwaya ka masinahamon kayas kîkwaya, kitimakeyimow, nipawista tâpwê wiya ani êkwa ayisiyiniwak, kahkikipayiwi! wîcheta anima kiwasaskotenamon kipimtasisiwin wâsakotena, nista, ostîsinaw, kinohte wihtamatin nisto keskimiwina.

mwecinistam: âhkam pimohtehk isi kîwêtinohk. kiwîkinawaw metoni ka misak askîy kîwêtinohk. mati êsa ka kiskisomikiwaw ka isi pimâcihiwek ka kociyitayik ispahketayik, kâya pakitinsow ka nîciwê otâpêyiniskik aniki kakwê tapowemiskiki nawachi kiya poko ka mamitoneyimisowin êkwa ka apachitayin kiya poko ohci kitayiwepiwin êkwa ka miywanamon. kitôtemak, namôya ê-osîhcikâweyin "taypiyak", ka mestinama kisikawa ka kwayastayin kitôtowina êkwa kimeyawâtamowina, maka ohpwaweyin, isi mâwaci, ka tâpweyin êkwa mâwaci katawasiwik isi nitawitaman sakihowin kititehk, ka sakihot kisê manito êkwa kanakatokataht kiwîtapimâkan. Kaya iteyihta pimatisiwin kihci akâtamowina namôya wihkach kakî ka kaskahon taskoc kîsikohk. Kî-osihikawin ôma ka pimeyihayin, âkwaskitinamon sohkeyitamowin ka tapwehk êkwa isi katawak oyasowewin, ka "ispakinamon maskayosiw mâmitoneyihcikan, kisewatisi, wîchicik kotakak êkwa osihita miyo wicehtowina" (cf. Inunnquiniq Iq Principles 3-4). kistikâta peyâhtakêyimowin êkwa sâkihiwe sôskwâc pokwete âyayin; saskotena otîyehitowina aniki ka wâsakâskaskik; âhkam yahkote êkwa kâya samakaska kahkiyaw kîkwây.

maka – ahpô ka ihtawan – ka pimatisek taskoc nawachi âyamahk ka pimeyahk! kehchinâchi, namôya wehchasin, pihtaw ihtakon kâsowakow "sohki âhkosiwin kawi ka nîchipitokowen" kawî nîchitapatikowak, nipatacik kîkway ka nitaweyitamak, êkwa ka astamihitak wîyâtikosinow. âhkam mâmitoneyihtamok arctic mîcaskosîs anihi Spanish nitisiyihkânan "charrán". namôya pakitinam ka sohkiwîhk aphô sisikoc mayi isikisikaki ka nakanikot ka pimeyat peyakwanohk ohci askîy isi tôtakihk. Âskaw mana, mâskôc âskaw isipihaw, namôya nantaw iyiteyitam wemâska kopihat, wâhki nakayâskam pihtos yôtihk…, maka pisik kiskeyihitam isipihat êkwa pisisikowak katakopihaw. ka nakiskâwawak ayisiyiniwak kakwê pomemkwak ohci ka pakoseyimowina, ka wihtamakwak âstamihk itôtâmowina, poko nôtinikîyin ohci kîkwaya ka nitayawihtamon. êkosi ka kwechimison: tâneki ôma ka wîmaskaman ohci kîkway ayisiyiniwak namôya ê-tapowakeyihtakohk? aphô êtikwê mîna: tansi "nitispahkepayin" ôta askîhk tapitawi pomewikoyak ohci ayimomitowin, nôtinitowin, kimotiwin, mayo oyasowewin, meschihtahk askîy, êka nohtê wîchicik kwêtakitayet, namôya natamihekocik ohci anihi kakî nâspitôhacik? ka nawapahtacik ôki kakwecihkemowina, kîkway maka naskomowina?

ôma maka ka wihtamatin: kiya ôma nanaskomowin! kiya, nistes, êkwa kiya, nimis. namôya taypiyak peyakwaw ê-kî-poyowin, asay ê-kî-paskeyakaweyin, maka pihtaw nikanihk kichichîhk astew. Mâmawâwin kakî nihtâwikiyin, êta askîhk ka wîkiyin, pakoseyimowin ohci kiwichi-ispihtisanak, ohci ôki, moya ataht kwechihkemocik, kipakoseyimokwak ekâ kakeh meskotasktahk ka petayin kayas: kakiyaw ôhi kîkwaya kicihcihk astewa, ayisk "pêypêyak kiyanaw kinihtaweyihtenaw" (cf. Principle 5). ôma askîhk ka wîkiyin ôma ka miyo âpatahk kakî astakimsohk: sâkihita, taskoc kisê manito, kakî meyisk pimâtisiwin êkwa kiki wîyâtikosiwin, kisakihihk êkwa osihitaw kakiyaw katawasisiwin ohci kiya. kisê manito môy wîhkâc ka poni mamisitotak, namôya kinwes. Kitâpwehkatam kinihtâwetamowina. kîspin kinatonawaw, ka ati-nistohoten ôma mêskanaw ka tepwacik ka pimistisahamon isipimihk isi. ka nistoten ôma ispihk ka êtapiyin isi kîsikohk ayamihayin, êkwa wâsîs mana ka mâmitoneyihtaht pimitâskwahikanihk. ka kiskeyihten ana Jesus, ohci pimitâskwahikanihk, môy wîhkâc ka itwahahohk; kitâhkwaskitinihk êkwa kisîhkimihk, ayisk kitapwetak aphô mana ispihk ka poni-tapweyakimisowen. môy wîhkâc poyow, nôtinike, kakiyaw kocita, êkwa kiya namôya ka metaten. nikanohtê kipimohtewin, tahkoskewin kiki tahkoskewin nîkân isi mâwaci kâmewasik" (cf. Principle 6). oyasta ka papâm pîmiskayin isi kihci ka eteyemowin: ispimihk isi!

mweci nîso kakeskimiwewin: astam eta ka wasaskotehk. kîspin Kitimâkimakaymon aphô mamitoneyihta ôma qullig: ê-wî-âsowîhtamask kîkway. keko âcimowin? ê-tîmikoseyi ka pe itohteyin ka wâsaskotek tahto kisikaw. môy poko êta kîskikaw kakî nihtâwikiyin, namôya ohci aspeyimowtakawiyin, maka tahto kiskikaw.tahto kisikaw kitepwatikawin ka oski petayin wasaskotewin ôta askîhk, ka ohci wasaskotehk ohci kiskîsikwa, ka ohci wasaskotehk ohci kipahpisiwin, ka ohci miyow isâyâwin kiya êkwa kiya poko ka petayin. maka, ka itohteyin, wasaskotekanihk, kawi ka nihtâkehk, poko ka nôtinamon tipiskaw tahto kisikaw. anima tahto kisikaw ihtâkon tastawic wasaskotewin êkwa tipiskawin, tânima moya ispayin nanitaw ekohk êwakwê, maka pihcâyihk kiyanaw. ka pimitisahamihk ôma wasaskotenikan poko ayâhk sohkeyimowin êkwa mitehihk ohci kese isihcikeyin ka nakaskamon kiyaskiwina ka tipiskaki. itwemakan"osihitak miyo-itôtâmowin ka isi miyo-pimâtisihk" (cf. Principle 1), namôya ka nawaswatamihk ka wasaskotepayisihk ka namatakohk kisiskâc, pahkiteki maka poko kaskâpahtehk wasaskotepayiki. okik ohî "kwanta patâpahisinihk, âhkitap miywâtamowin", taskoc Saint John Paul II ka itwek ôta kânata: "tasi aphô êtikwê namôya ayiwâk tispiskwin ispîhci ôma tipiskawin ka petikweskakot oskâyak ahcâhkowawa ispihk kiyaskicik okakiskihkemowak ka âstawehinamawacik wasaskotenakohk tâpokeyihtamowin êkwa pakoseyimowin êkwa sâkihitowin" (Homily for World Youth Day, Toronto, 28 Opaskowi-pîsim 2002). ami nistês, ami nimis, Jesus takowâc ayaw êkwa kinitawîhmihk ka wasaskotenamon kiteh, ka pe itôtiyin wasaskotenikanihk. kî-wîhtamasow: "niya ôma ka wasaskotenaman askîy" (Jn 8:12), maka mîna kî-wîhtamawew otaskôkewak: "kiya ôma ka wasaskotenamihk askîy" (Mt 5:14). kista, êsa, kiwasaskotenen askîy êkwa nawachi ka wasisin kîpin sohki kocitân wepinamon ka kaskitîwak cikâstesinowin macâtisiw ohci kitehihk.

êkosi maka, ihtakon nakacihtâwin nipakoseyimonan ka kahtininamon, anima ka tepwatamihk ohci"ka sâkohitayin âhkwatisowina êkwa ayasâwâci isi nayistaw ka nitônamon miskowin" (wapata Principle 2). êsa ka nakacekak piskihtinamihk wasaskotewin ohci ka kaskitipiskak. ka osihitak askîy ê-miwasihk, kihci masinahikan kiwîhtamakonaw, kisê manito êkosi ê-kî-machihtaht, piskihtinamihk wasaskotewin ohci tipiskawinihk (cf. Gen. 1:4). kistanaw mîna, kîspin nawaci-kwayask ki-nohtê itôtenaw, poko ka kiskeyihtamak tansi nistawinâmak wasaskotewin ohci tipiskawin. tânita ka macihtayak ohci? kakî macihtân ohci ka kwechimisowin: kîkwaya nîkân otâmihkoyan taskoc ka wâsihkonakwahk êkwa pisikwatayihtakwak, maka maka nitamachihon kaskeyihtamachihoyan? ekawina tipiskwawin! Kêkwây, kotakihk micihcihk, miwasin ohci niya êkwa nakatamakon pêyâhtakêyimowin nitehihk, ataht kîspin nîkân nitepwatikon ka ponitayan ataht itapachewina êkwa nakacihtâyan atiht moyehcikewina? ekwanima wasaskotenikewin! êkwa – kîhtwam nikwechikemon kîkway anima ka kaskitâyak ka piskinamak ôma ka wasaskotehk ohci anima tipiskak pihkayihk kiyanaw, ka kaskitâtyak ka itweyak "moya" ôma yeyisowin êkwa "eha" kakiyaw ka miwasihk? peyakotipiyimisowin. Peyakotipiyimisowin namôya itwemakan poko kîkway ka nitawayihtaman êkwa ka itôtaman. peyakotipiyimisowin namôya ôma kakî itôtaman tepayak ohci kotakwak, maka tansi kakî itôtamawaki kotakahk. peyakotipiyimisowin êsa namôya ka sekoc kweskeyyetamihk, maka nâkateyimowewin, peyakotipiyimisowin, kiki pitâtisiwin, kihci miyikosiwin ohci mâmawô kotâwînâw kakî mihkewak. omasinahikew, mâmaskâtam kîkway kihci atamihewewin okosinâw kakî miyew ohtâwîya, kimasinaham miyosinîhk pîkiskwena nitaweyihi ayamihistamatân:

kwechim awa ohtâwîmâw kîspin mâwaci iyikohk êkâya ispîhk otawasimisa mâchi sakihikot taskoc nâpewak itotakohk, êkwa wiya poko taskoc nâpew, pihkohowin […]. hâm, niya ôma ohtâwîwâwa, itwe kisê manito, êkwa nikiskeyihten ayisiyiniw isâyâwin. […] kakiyaw ka itôtamihk ka pakiteyimohk ôta askîy kiyikatetsahikenawaw, êkwa nika-mihkin poko kîkway ohci mecimwâtapisinowin tipeyimisot nâpew […]. ôma ohci tipeyimisowin, ôma moscitôn, nipakitinâson kakiyaw, itwe kisê manito. ka osihitayan ôma peyakotipiyimisowin, ôma moscitôn, ka petayan ôma peyakotipiyimisowin, ôma moscitôn (C. PÈGUY, The Mystery of the Holy Innocents).

ôta ôma kêkwây mochikihetamikot kisê manito: moya mana pakiteyihtamak isi wiya, maka ispîhk ka isi pimâtisiyak taskoc awâsisak ka sakihiyak, cîstahinamasocik wiya opeyakotipiyimisowin ôma nawasôhakohk. kîspin ki-nohtê meyawetamihaw kisê manito, ôma peyakwaya ka nawasonaman miyow isâyâwin! sohkitamok, nîcisânak! Michimina kipeykotipiyimisowin! kâya ka kostâmon ka osihitayin âyimaki nawasôwina! pe itohtê wasaskotenikanihk tahto kisikaw!

piyisk âtaweya, mwecinistwâyak kakeskimiwewin: wîchihowe asêyas. oskâyak ka mâmawi itôta kihci kîkwaya ispayinaw, môy ka peyakohk. kiyawaw oskâyak taskoc acahkos kiskohk ka wâsikopayicik kosam mewasik ôta askîhk. Okatawaisiwiniwaw ohcipayin kakiyaw, ohci ocêkatâhk ka osihimakaki, mihkewak wasaskotewin êkwa nananis tipiskawa ôma askîhk. kista mîna, kisitepwan ispihk isi kihci kisikohk êkwa ka waskotenanom ôta askîy, osihichikasoyek kiki wâsisiwek, pahpeyakwan. oskâyak poko ka pakitinecik ka mâmawipayicik, ka waskawîcik: namôya kakî piskihtaskinnewak ka kiskak, ka tipêyitakocik sewepicikanisa! ôki misi maskwamiyak ôma askîhk kikisikomikon kânata ometawewin, sôniskwâtahikêwin. tansi kaskitâwak ka otahikecik kakiyaw Olympic otakeyiwina? tansi Sarah Nurse aphô Marie-Philip Poulin ka kistahakohk kakiyaw ôhi ka cawihk? Sôniskwâtahikêwin kiki kwayaskwâtisiwin êkwa osihchikewin, kiskinawapamawin êkwa maskawâtisiwin; maka peyakwayihk acahkos tapitaw osihicikemakan; poko ka âpacetahk naskomotak namôya ka kiskeyihtamihk tahtaw ka metawek. mâmawi metawek itwemakan ka tapwetamihk, kihci kîkwayâ kakwê pihkohtahk, namôya kakî peyakon; ka mâmawi waskawêtotamihk, sîpeyihtamowin ka kocitak êkwa kocitak metawîwina. mâmawi metawek mîna kiki ka tawîstacik katakwak, kisiskâc metawiyin mana kiya ispayiki êkwa tepwestamawacik kiwîcîwakanok. ekwanma mâmawi wîcîhitowin!

nitotemak, âhkam pimohte isi ispimihk, pe itohte wasaskotehk tahto kisikaw, êkwa mâmawi wîcehiwe! kakiyaw itôta ohci kitisihtwawina êkwa isi katawasisihkm Inuktut pîkiskwewin. nipakoseyimon êkwa nitayamihan, ka pehtawahikohk kikihtehayak êkwa ka apachitak wêyôtisîyik kiâniskotawina êkwa kiya peyakotipiyimisowin, ka âkwaskitinen ayamihâwin êkwa kakî miyehkwekohk aniskac kiwahkomâkanak, êkwa ka wapahten Inuk mhkwâkan Jesus Christ. kisaweyihimiten ohci nitehihk, êkwa kakiyaw kitinawaw: qujannamiik! [kinanâskomitawaw]